Prezydent Andrzej Duda oświadczył dziś, że zawetuje ustawę o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. W artykule przyjrzymy się jednak przepisom trzeciej ustawy oczekującej na podpis Prezydenta, tj. ustawy o ustroju sądów powszechnych. Skupimy się na przepisach, które są istotne z prawnoautorskiego punktu widzenia.

Wyobraźmy sobie, że programista tworzy program komputerowy obsługujący sądowe systemy informatyczne. Minister Sprawiedliwości dochodzi do przekonania, że zagrożona jest sprawność działania tego programu komputerowego. Podejmowana jest próba porozumienia w tym zakresie z osobą, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu. Pojawiają się przeszkody. Minister Sprawiedliwości może wówczas w drodze decyzji przyznać Skarbowi Państwa uprawienia wynikające z autorskich praw majątkowych do tego programu.

Co to oznacza?

Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro może jedną decyzją wywłaszczyć twórców programu komputerowego – przenieść na Skarb Państwa autorskie prawa majątkowe do systemów informatycznych wykorzystywanych przez sądy. Jakakolwiek firma świadcząca i sprzedająca usługi informatyczne sądom, ale także prokuratorom, jak również komornikom, może zostać wywłaszczona jedną, wyłączną decyzją Ministra Ziobry (i jego następców). Co więcej Minister Sprawiedliwości, może zobowiązać osobę, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego do wydania dokumentacji i kodów źródłowych tego programu, w tym bibliotek i instrukcji niezbędnych do osiągnięcia kodu wynikowego.

Na jakiej podstawie?

Ustawa stanowi, że Minister Sprawiedliwości może, w drodze decyzji, przyznać Skarbowi Państwa uprawnienia wynikające z autorskich praw majątkowych do programu komputerowego obsługującego sądowe systemy informatyczne, zwanego dalej „programem komputerowym”, w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań sądów.

Decyzja ta może zostać wydana, jeżeli zagrożona jest sprawność działania lub ciągłość funkcjonowania programu komputerowego lub systemu teleinformatycznego wykorzystującego program komputerowy, lub jeżeli zapewnienia ich sprawności działania lub ciągłości funkcjonowania wymaga ważny interes państwa lub dobro wymiaru sprawiedliwości, a porozumienie w tym zakresie z osobą, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, napotyka przeszkody. Czym są przeszkody, o których mowa w tym przepisie nie wiadomo, bo ustawodawca nie wyjaśnia tego pojęcia. Wiadomo jedynie, że pojęcie to jest bardzo nieostre i wiele sytuacji można zakwalifikować jako wystąpienie przeszkody.

Co z wynagrodzeniem?

Minister Sprawiedliwości określa, w drodze decyzji, po zasięgnięciu opinii biegłego, wysokość wynagrodzenia należnego osobie, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, stanowiącego ekwiwalent nabytych przez Skarb Państwa, na podstawie decyzji, uprawnień wynikających z autorskich praw majątkowych do tego programu.

Zgodnie z treścią ustawy, decyzja Ministra nie będzie ostateczna, a firmy informatyczne będą się mogły odwołać… do sądów powszechnych. 

Negatywne opinie środowiska informatycznego

W opinii Borysa Stokalskiego, prezesa Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji (PITT), przepis ma zdecydowanie charakter korupcjogenny, gdyż pozostawia w zasadzie swobodną decyzję o uwłaszczeniu oprogramowania — wartego często wiele milionów złotych — w rękach urzędników.

Podsumowując, w pierwszej kolejności warto wskazać, że zasadą jest nabywanie praw autorskich majątkowych w drodze umowy, a nie jednostronnej decyzji. Po drugie, ryzyko obowiązku ujawnienia kodów źródłowych może stanowić problem dla wielu firm. Po trzecie, kwestia wynagrodzenia. Odwołanie rozpatrywać w tych sprawach będzie sąd powszechnych. Czy istnieją szczegółowe przepisy w kodeksie postępowania cywilnego w tym zakresie? Nie.

Krzysztof Łapiński, Rzecznik Prezydenta RP, poinformował już, że Prezydent podpisze ustawę o ustroju sądów powszechnych. Wynika z tego, że w odniesieniu do tej ustawy nie wystąpiły żadne przeszkody uniemożliwiające jej podpisanie przez Prezydenta Andrzeja Dudę. Oznacza to, że niebawem przepisy, o których mowa wyżej wejdą w życie.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.