Od 1 grudnia 2025 roku w całej Unii Europejskiej zaczął obowiązywać nowy, długo oczekiwany system ochrony oznaczeń geograficznych (OG) dla produktów nierolniczych. To efekt wejścia w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2411 z dnia 18 października 2023 r., które rozszerza dotychczasowy model ochrony (stosowany głównie dla produktów rolnych, win i napojów spirytusowych) również na produkty rzemieślnicze i przemysłowe.

Dlaczego ta zmiana jest przełomowa?

Dotychczas producenci wyrobów nierolniczych musieli polegać wyłącznie na krajowych systemach ochrony, jeśli w ogóle istniały. Oznaczało to fragmentaryczność, konieczność rejestracji w każdym państwie osobno i brak jednolitej ochrony na poziomie UE.

Nowy system wprowadza centralną rejestrację w EUIPO (Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej), która będzie skuteczna na całym terytorium Unii Europejskiej.

Jakie produkty obejmuje nowy system?

Nowe przepisy rozszerzają ochronę na szeroką grupę wyrobów nierolniczych, takich jak ceramika, szkło, biżuteria, tkaniny, produkty drewniane, metalowe czy tekstylne – pod warunkiem, że ich jakość, reputacja lub inne istotne cechy wynikają z ich pochodzenia geograficznego i tradycji produkcji w danym regionie.

Wśród przykładów można wymienić:

• szkło z Murano (Włochy),
• porcelanę z Limoges (Francja),
• tweed z Donegal (Irlandia),
• tapiserie z Aubusson (Francja),
• biżuterię z Jablonca (Czechy),
• ceramikę bolesławiecką (Polska).

Jak wygląda procedura?

Rozporządzenie przewiduje dwuetapową ścieżkę rejestracji:

Etap krajowy – wniosek składany jest do właściwego organu w danym kraju (np. Urzędu Patentowego RP). Organ ten ocenia zgodność dokumentacji z przepisami i przeprowadza krajową procedurę sprzeciwu.

Etap unijny – wniosek przekazywany jest do EUIPO, gdzie podlega ponownej weryfikacji i publikacji do zgłoszenia sprzeciwów na poziomie UE.

Państwa członkowskie mogą wystąpić o zgodę na pominięcie etapu krajowego, co oznacza szybszą i bezpośrednią ścieżkę do EUIPO.

Nowe przepisy unijne zobowiązują państwa członkowskie do podjęcia szeregu działań organizacyjnych i legislacyjnych, które zapewnią sprawne wdrożenie systemu ochrony oznaczeń geograficznych dla wyrobów nierolniczych. W szczególności każde państwo UE musi:

• wyznaczyć organ krajowy odpowiedzialny za przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków,
• zapewnić skuteczność, przejrzystość i przewidywalność procedur administracyjnych,
• zagwarantować skuteczne egzekwowanie ochrony, także w przestrzeni cyfrowej (np. przeciwdziałanie rejestracji domen kolidujących z OG),
• wspierać producentów, w szczególności mikro- i małe przedsiębiorstwa, m.in. poprzez doradztwo i pomoc techniczną,
• dostosować krajowe przepisy do wymogów rozporządzenia.

W niektórych krajach jak np. we Włoszech wdrożeniu towarzyszą dodatkowe środki wsparcia finansowego dla producentów. Możliwe, że podobne inicjatywy pojawią się również w Polsce.

Oznakowanie produktów

Producent, którego wyrób uzyska ochronę jako oznaczenie geograficzne (OG) zgodnie z unijnym rozporządzeniem, będzie miał prawo do oznaczania swojego produktu jednym z oficjalnych, rozpoznawalnych na całym terytorium UE symboli: Protected Geographical Indication (PGI) lub Protected Designation of Origin (PDO).

Symbole te dotychczas zarezerwowane dla żywności, win i napojów spirytusowych będą teraz stosowane również wobec chronionych wyrobów rzemieślniczych i przemysłowych.

źródło: https://www.euipo.europa.eu/pl/gi-hub

Kto może złożyć wniosek?

Wnioskodawcą najczęściej będzie grupa producentów z danego regionu, ale możliwe jest także zgłoszenie indywidualne, pod warunkiem spełnienia wymogów. Konieczne będzie m.in. przygotowanie specyfikacji produktu, udowodnienie związku z regionem oraz dokumentacja cech wyróżniających.

Nowe przepisy to ogromna szansa dla sektora rzemieślniczego i przemysłowego. Dają dostęp do jednolitej, silnej ochrony oznaczeń geograficznych i wzmacniają pozycję lokalnych producentów na rynku europejskim.

Dla twórców, rzemieślników i firm działających regionalnie to moment, by zastanowić się nad rejestracją.

Jeśli tworzysz produkt silnie związany z konkretnym regionem, warto już teraz zacząć przygotowania od analizy wymogów po zebranie odpowiedniej dokumentacji.

TAGI: EUIPO, oznaczenia geograficzne