Kochani Kreatywni! Jedna z naszych Czytelniczek po lekturze artykułu „Szampańska analiza prawna” zadała nam bardzo ciekawe pytania:

1. Czy zastrzeżona jest tylko nazwa „Champagne” czy również ochroną objęta jest nazwa używana w języku polskim „szampan”?

2. Czy użycie nazw produktu „kieliszki do szampana” lub „balon butelka szampana” będzie budziło sprzeciw instytucji chroniącej nazwę „Champagne”?

Bardzo lubię dociekliwych Czytelników, którzy za każdym razem dodają nam skrzydeł. Znajdując tak zaangażowanych odbiorców wierzymy, że misja polegająca na krzewieniu wiedzy o własności intelektualnej znajduje podatny grunt. Spiesząc z odpowiedzią na postawione pytania, na wstępie należy wyjaśnić, że jak pewnie już wiecie po lekturze wspomnianego artykułu, „Champagne” jest od 1973 roku chronioną nazwą pochodzenia. Co prawda, nazwa słynnego wina z Szampanii pochodzi z języka francuskiego, jednak należy pamiętać, że jej ochrona rozciąga się również na tłumaczenia. Stąd, zarówno użycie określenia „Champagne” lub „Szampan” dla oznaczenia win musujących niespełniających cech określonych w specyfikacji powoduje naruszenie chronionej nazwy pochodzenia.

Odpowiedź na drugie pytanie wydaje się, w świetle aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, trochę bardziej skomplikowana. Zupełnie świeżutki wyrok z 20 grudnia 2017 roku (sygn. C-393/16) określił przesłanki posługiwania się dla produktów spożywczych określeniem „Champagne” w sposób chroniący przed degradacją oznaczenia, to znaczy utratą jej rynkowego znaczenia. Wspomniane orzeczenie zostało wydane na kanwie sprawy dotyczącej sorbetu, w skład którego wchodził szampan oraz nadania mu szumnej nazwy „Champagner Sorbet” (szampański sorbet). Oczywistym jest, że nazwanie innego wina musującego niepochodzącego z Szampanii określeniem „szampan” stanowi naruszenie chronionej nazwy pochodzenia i to niezależnie, czy takie działanie wprowadziło konsumentów w błąd. Okazało się jednak, że określenie sorbetu szampańskim może prowadzić do pasożytniczego korzystania z reputacji chronionej nazwy pochodzenia. Tym samym podzielił on los perfum, wód mineralnych, ciastek, balsamów, papierosów. Jednak, jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości, ocena ewentualnych naruszeń  powinna być pozbawiona automatyzmu. W opisywanej sprawie, żeby działanie producenta było dopuszczalne, podstawą smaku szampańskiego sorbetu nie może być inny produkt niż… właśnie szampan. Poza tym, w jego skład nie może wchodzić inny zbieżny składnik, na przykład wino musującej niespełniające cech „Champagne”.

Wracając po krótkiej dygresji do naszych rozważań, prowadzących do odpowiedzi na pytanie, czy można posługiwać się w obrocie określeniem produktu „kieliszki do szampana” lub „balon butelka szampana” należy przede wszystkim zweryfikować, czy takie działanie wyczerpuje którąkolwiek w przesłanek naruszenia praw do chronionej nazwy pochodzenia wskazanych w art. 103 ust. 2 pkt. a) – d) rozporządzenia 1308/2013[1]:

Chroniona nazwa pochodzenia i chronione oznaczenie geograficzne oraz wino, w odniesieniu do którego chronione oznaczenie jest stosowane zgodnie ze specyfikacją produktu, są chronione przed:

a) wszelkim bezpośrednim lub niebezpośrednim wykorzystaniem tej chronionej nazwy w celach handlowych:

(i) w odniesieniu do porównywalnych produktów niezgodnych ze specyfikacją produktu objętego chronioną nazwą; lub

(ii) w zakresie, w jakim takie zastosowanie wykorzystuje reputację nazwy pochodzenia lub oznaczenia geograficznego;

b) wszelkim niewłaściwym stosowaniem, naśladowaniem lub przywołaniem, nawet jeśli podano prawdziwe pochodzenie produktu lub usługi lub jeżeli podano chronioną nazwę w tłumaczeniu, w formie transkrybowanej lub transliterowanej, w tym z towarzyszącym jej określeniem takim jak: „w stylu”, „typu”, „zgodnie z metodą”, „jak produkowane w”, „imitacja”, „o smaku”, „podobne do” lub podobne;

c) wszelkim innym nieprawdziwym lub wprowadzającym w błąd oznaczeniem miejsca wytworzenia, pochodzenia, charakteru lub zasadniczych cech produktu, na wewnętrznym lub zewnętrznym opakowaniu, w materiałach reklamowych lub dokumentach związanych z danym produktem sektora wina, oraz pakowaniem produktu w pojemnik, który mógłby błędnie sugerować miejsce pochodzenia wyrobu;

d) wszelkimi innymi praktykami mogącymi wprowadzić konsumentów w błąd co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Przede wszystkim dla zrealizowania pierwszej przesłanki „kieliszek” lub „balon” powinny być produktami porównywalnymi do szampana. Produktami porównywalnymi w tym przypadku są inne wina musujące, ale niespełniające cech pozwalających na oznaczenie ich chronioną nazwą pochodzenia. W związku z czym, pierwsza przesłanka nie została zrealizowana. Następnie, czy takie działanie powoduje wykorzystywanie reputacji nazwy, wizerunku jakim cieszy się wśród konsumentów produkt lub może stanowi czerpanie, nadużycie, imitację lub przywołanie chronionej nazwy pochodzenia? Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że wymienione przesłanki stosuje się jedynie do wykorzystania nazwy pochodzenia jako część nazwy produktu spożywczego (wyrok C-393/16), natomiast termin „przywoływanie” zdaje się odnosić jedynie do wskazanych już produktów porównywanych – podobnych rodzajowo. Pozostaje przypadki naruszenia wymagają, ponadto, spełnienia przesłanki ryzyka wprowadzenia odbiorców w błąd, które eliminuje na przykład posługiwanie się danym oznaczeniem w charakterze nazwy rodzajowej. Próbując powyższe ustalenia przekształcić w „prostą”[2] odpowiedź na pytanie: Czy użycie nazw produktu „kieliszki do szampana” lub „balon butelka szampana” będzie budziło sprzeciw instytucji chroniącej nazwę „Champagne”, należy wskazać, że:

1. Kieliszki do szampana stały się nazwą rodzajową, to znaczy nazwą powszechnie używaną w obrocie dla oznaczenia określonego rodzaju towaru, w związku z czym korzystanie z niej wydaje się dopuszczalne;

2. Natomiast, korzystanie z nazwy „Champagne” dla innych produktów jest dozwolone tak długo jak nie korzysta w sposób pasożytniczy z chronionej nazwy pochodzenia (sprawa wykorzystania przez dom mody Yves Saint Laurent nazwy „Champagne” dla perfum –  Wyrok Sądu Apelacyjnego (Cour d’ Appel) z dnia 15 grudnia 1993 r. (D. 1994, 1, 145).

[1] ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007

[2] W zakresie prawa własności intelektualnej nigdy nie znajdziemy prostych odpowiedzi – są tylko mniej lub bardziej skomplikowane.

Chroniona nazwa pochodzenia i chronione oznaczenie geograficzne oraz wino, w odniesieniu do którego chronione oznaczenie jest stosowane zgodnie ze specyfikacją produktu, są chronione przed:

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.